به گزارش پایگاه تخصصی و خبری تحلیلی عصر گمرک،‌ سعید محمد در آ‌خرین نشست هیات نمایندگان اتاق بازرگانی ایران در سال 1400 اظهار کرد: وقتی مناطق آزاد کشور را با تجربیات موفق در این حوزه می‌سنجیم نواقص زیادی را حس می‌کنیم، در دنیا 5400 مناطق آزاد و ویژه فعال هستند که رشد آنها به صورت تصاعدی است. برترین اقتصاد دنیا یعنی چین 15 درصد از تجارت خود را از طریق مناطق آزاد و ویژه انجام می‌دهد. پیشران اقتصاد کشورهایی مانند امارات نیز مناطق آزاد هستند. تجارب موفقی در این زمینه وجود دارد.
وی افزود: در دنیا هفت نسل از مناطق آزاد تجربه شده است، نسل اول بعد از جهانی دوم و به قصد رونق تجارت و ساماندهی وضع بد بعد از جنگ در اروپا بوده است. نسل دوم مناطق آزاد تولیدمحور و نسل سوم مناطق آزاد خدمات محور بودند که بر اساس خدمات پولی بانکی و بیمه‌ای شکل گرفته بودند، نسل چهارم مناطق آزاد دانش محور و نسل پنجم مناطق آزاد جامع بودند که از همه ویژگی‌های قبلی برخوردار بودند. نسل ششم شامل مناطق آزاد مشترک بود نسل هفتم که امروز در حال اجرا است مناطق آزاد دیجیتال بوده که چین در حال رقم زدن آن است ما تقریبا در نسل اول هستیم و حتی در تولید و خدمات نیز دچار مشکل هستیم و استفاده چندانی از این ابزارها نمی‌شود.
اضافه کرد: هشت منطقه ازاد فعال در کشور داریم که شامل قشم، کیش، اروند، چابهار، ارس، ماکو، بندرانزلی و فرودگاه امام است که البته از ظرفیت‌های فرودگاه امام به خوبی استفاده نمی‌شود. هفت منطقه آزاد جدید طی امسال افتتاح شده که شامل مناطق زابل، اینچه برون، اردبیل، بانه و مریوان، قصر شیرین و مهران می‌شود. تاکنون 79 منطقه ویژه نیز مصوب شده که 32 عدد از آنها فعال هستند تعدادی در اختیار وزارت راه صمت و نفت و حتی مخابرات هستند بخش خصوصی اختیار دو تا سه منطقه آزاد را دارد که از موفق‌ترین مناطق آزاد کشور هستند.
وی اضافه کرد: 45 درصد از تجارت کشور در مناطق آزاد و ویژه است که شامل صادرات نفت نیز می‌شود. بسیاری از مناطق آزاد هاب انرژی نیز هستند. تولید و صادرات در مناطق آزاد رقم پایینی دارد.
انتقاد از تعدد این مناطق در کشور
دبیر شورای عالی مناطق آزاد با انتقاد از تعدد این مناطق در کشور گفت: این محل سوال است که با وجود این نواقص باز هم ولع ایجاد مناطق آزاد وجود دارد ما تقریبا در همه استان‌های مرزی درخواست ایجاد منطقه آزاد داریم 74 گذرگاه مرزی در کشور وجود دارد که از این بین 32 گذرگاه در داخل مناطق آزاد هستند. با این حال درخواست‌های زیادی برای ایجاد مناطق جدید آزاد وجود دارد و از این نظر تحت فشار هستیم.
وی افزود: دید اشتباه برخی از مدیران این است که برای محرومیت‌زدایی مناطق آزاد ایجاد شود به همین دلیل در بیشتر مناطق آزاد کشور سکونت‌گاه وجود دارد. متوسط وسعت مناطق آزاد در دنیا 4 تا 5 هزار هکتار است در حالی که ماکو 300 تا 400 هزار هکتار وسعت دارد که باعث می‌شود این مناطق در کشور محصور نباشند و ایجاد مشکل کنند. مدیر منطقه نیز به جای برنامه ریزی برای تولید باید به فکر حقوق کارمندان و زباله شهر باشد. این دست از اشتباهات در حال تکرار است و روی ما نیز فشار وجود دارد تا این کارها را انجام دهیم.
محمد در ادامه بیان کرد: متوسط صادرات از مناطق آزاد در 4 تا 5 سال گذشته یک میلیارد دلار و واردات 1.2 میلیارد دلار بوده است. تصور می‌شود که مناطق آزاد سکوی واردات هستند اما این دیدگاه اشتباه است. متاسفانه زیرساخت‌های لازم در مناطق آزاد وجود ندارد و دولت که باید تامین این زیرساخت‌ها را به عهده می‌گرفته به جای این کارها سه میلیارد دلار به مناطق آزاد داده و گفته سود تجاری در اختیار این مناطق باشد. یعنی باید واردات صورت بگیرد تا از سود تجاری حاصل از آن زیرساخت ایجاد شود این سیاست اشتباه باعث ایجاد این دیدگاه شده است. از میان 1.2 مییارد دلار واردات 50 درصد مواد اولیه تولیدکنندگان داخل مناطق آزاد بوده و 200 میلیون دلار نیز کالاهای همراه مسافر بوده است.
وی تصریح کرد: گفته می‌شود مناطق آزاد محل قاچاق هستند طبق آ‌مار ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز میزان قاچاق در مناطق آزاد هفت درصد از کل را تشکیل می‌دهد که البته علت آن رصد و مراقبت از بالا در این مناطق است. در حالی که در دیگر مناطق مرزها رها شده و قاچاق انجام می‌شود با این حال تلاش ما کاهش میزان قاچاق در مناطق آزاد است.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد بیان کرد:‌ 2500 واحد صنعتی در مناطق آزاد داریم که واحدهای بسیار خوبی هستند بخصوص در بخش واحدهای کوچک و متوسط که اشتغالزایی خوبی دارند. تولید خودرو در این مناطق انجام می‌شود و تخصیص خوراک برای این مناطق داریم و بسیاری از آنها هاب انرژی هستند.
انتقاد از مدیریت صورت گرفته در مناطق آزاد
وی با انتقاد از مدیریت صورت گرفته در مناطق آزاد گفت: بزرگترین معضل مناطق آزاد حکمرانی است. طبق قانون مدیران این مناطق باید با مدیر منطقه باشد. البته به جز مسایل امنیتی و انتظامی اما متاسفانه این قانون اجرا نمی‌شود و هیچ یک از دستگاه‌ها اختیارات خود را واگذار نمی‌کنند. 27 نهاد دراین مرزها حضور دارند که وظایف خود را به صورت جزایری عمل می‌کنند که منجر به خسته شدن صادرکنننده و خروج او از کشور می‌شود. در ترکیه و امارات این تجربه به خوبی اجرا شده است. باید این اختیارات را به صورت پایلوت واگذار کنیم تا مشخص شود که مشکلات حل می‌شود یا خیر.
محمد در ادامه بیان کرد: متاسفانه در شرایطی هستیم که اگر برای مثال گوجه فرنگی در بازار داخلی دچار مشکل شود صادرات آن را ممنوع می‌کنند و به راحتی یک بازار از دست می‌رود. اگر قرار باشد این چنین قوانین خلق الساعه ابلاغ شود نقض غرض صورت گرفته و دیگر آن منطقه آ‌زاد نیست. نظام باید یک بار در مورد مناطق آزاد تصمیم بگیرد یا مناطق آزاد را می‌خواهیم که باید با همه قواعد بازی آن را بپذیریم و یا آن را نمی‌خواهیم، این دوگانگی جواب نمی‌دهد.
وی اضافه کرد: طبق قانون ارزش افزوده جدید که در 13 دیماه مصوب شد واحدهای مناطق آزاد دو بار مجبور به پرداخت مالیات بر ارزش افزوده هستند یعنی برای برگرداندن کالا به سرزمین اصلی نیز یک بار دیگر این مالیات را پرداخت می‌کنند. وقتی این موضوع را در کنار خبری مانند اعطای زمین رایگان و تسهیلات به سرمایه گذاران ایرانی در امارات قرار می‌دهیم باعث نگرانی می‌شود، قرار بود که این مالیات بر ارزش افزوده در بودجه 1401 نیز قرار بگیرد که با پیگیری‌هایی که کردیم حذف شد. در قانون 13 دی برای معافیت مالیاتی سه شرط قرار داده‌اند که محصور بودن و خالی از سکنه بودن از جمله این شرط‌هاست هیچ یک از مناطق آ‌زاد ما چنین شرایطی را ندارند. متاسفانه کار علمی در مراکز تصمیم‌گیری انجام نشده و از تجربیات دیگران استفاده نمی‌شود.
وی اضافه کرد: پیگیر هستیم که مناطق آزاد را به جایگاه خود برگردانیم جلسات و پیگیری‌هایی هم در این زمینه داشتیم. این مناطق ظرفیت زیادی دارند و اگر راه‌آهن چابهار و زاهدان وصل شود ظرفیت بزرگی ایجاد می شود. 25 میلیون تن تجارت روسیه از کریدور شمال به جنوب می‌گذرد که این راه آ‌هن در این کریدور قرار می‌گیرد و ظرفیت بالایی خواهد داشت متاسفانه مشکلات زیرساختی در مناطق آزاد زیاد است در کیش برق، در قشم آب و در بسیاری از مناطق مشکل اینترنت داریم مناطق جدید نیز هیچ یک از این موارد را ندارند.
محمد متذکر شد: می‌توانیم از تهاتر نفت در مناطق آزاد استفاده کنیم، تفاهم نامه‌های خوبی با چین برای فاینانس در مناطق آزاد پیگیری کرده‌ایم. همچنین بانک آفشور در این مناطق در حال پیگیری است که سرمایه مورد نیاز آن را به پنج میلیون دلار کاهش داده و به دنبال جذب سرمایه گذاری هستیم. این بانک‌ها می‌توانند در تضامین ارزی و فروش اوراق ارزی کمک کننده باشند.
وی افزود: مورد دیگر بورس‌های بین المللی است که موافقت سازمان بورس را در این مورد اخذ کرده‌ایم اما هنوز مجوزهای لازم صادر نشده است. برای شرکت تامین سرمایه در مناطق آزاد مجوز گرفته‌ایم و موضوع صرافی‌ها و رمزارزها را دنبال می‌کنیم.
دبیر شورای عالی مناطق آزاد با اشاره به مناطق مشترک آزاد با دیگر کشورها بیان کرد: موضوع مناطق مشترک را دنبال می‌کنیم که منطقه مشترک با سوریه از همه جلوتر است. تلاش ما این است که بتوانیم از امتیازات ویژه کشورها استفاده کنیم، مذاکراتی با ارمنستان، افغانستان و اقلیم کردستان در این زمینه داشته‌ایم. همچنین طرح جامع مناطق آزاد را تهیه می‌کنیم که در آن استراتژی‌های مربوط به هر منطقه تعریف می‌شود. 160 فرصت سرمایه‌گذاری را با شاخص‌های اقتصادی طراحی و در سایت مربوطه قرار داده‌ایم.
جام جهانی 2022 قطر و حدود 1.5 میلیون گردشگر
وی با اشاره به جام جهانی 2022 قطر بیان کرد:‌ پیش بینی شده که حدود 1.5 میلیون گردشگر در جام جهانی به قطر سفر کنند که از این بین 500 هزار نفر به صورت دائم در قطر خواهند بود. کشورهای اطراف قطر به دلیل درگیری‌های که به یکدیگر دارند جای مطمئنی برای قطر نیستند ظرفیت‌های ما هم خیلی بالا نیست با این حال تلاش‌هایی در این زمینه داشته‌ایم و در حال مهیا کردن پنج زمین فوتبال در کیش هستیم که یکی از آنها زمین فوتبال هیبریدی برای اولین بار در کشور است. چند سالن بدنسازی و پنج هتل پنج ستاره نیز اضافه می‌شود، توافقاتی با قطر داشتیم تا 400 پرواز در هفته به فرودگاه کیش از قطر انجام شود. باند فرودگاه کیش نیز در حال ترمیم است، دو کشتی کروز نیز برای رفت و آمد به قطر در نظر گرفته شده است. متاسفانه قشم برای این کار ظرفیت‌های پایینی دارد همچنین مهر ورود برای رفت و آمد مورد نیاز نخواهد بود.
وی در پایان با تاکید بر لزوم افزایش همکاری میان مناطق آزاد و اتاق بازرگانی خاطرنشان ساخت: اتاق بازرگانی و مناطق آزاد باید همکاری‌های بیشتری داشته باشند برای مثال می‌توان میز مناطق آزاد را در اتاق بازرگانی تهیه کرد حضور نمایندگان دبیرخانه من اطق آزاد در هیات نمایندگان نیز می‌تواند راه حل دیگری باشد. باید به طور سیستماتیک اتاق بازرگانی و مناطق آزاد را به یکدیگر گره بزنیم.
انتهای پیام/.