به گزارش عصرگمرک،با رشد مستمر تجارت جهانی، بنادر به‌عنوان نقاط کلیدی زنجیره تأمین بین‌المللی، نقشی حیاتی در حمل‌ونقل کالا ایفا می‌کنند. مدیریت صحیح نگهداری کانتینرها، به‌ویژه با توجه به تنوع محموله‌ها و حساسیت حمل کالاهای خطرناک، برای تضمین ایمنی، کارایی و انطباق با مقررات بین‌المللی ضروری است.
دسته‌بندی اصولی کانتینرها؛ نخستین گام در مدیریت ایمن
در مدیریت حرفه‌ای بنادر، اولین قدم، دسته‌بندی کانتینرها بر اساس نوع محموله است:
• کانتینرهای کالای عمومی (General Cargo Containers): حاوی کالاهای غیرخطرناک، نگهداری در محوطه‌های استاندارد و جابه‌جایی با جرثقیل‌ها و سیستم‌های خودکار.
• کانتینرهای یخچال‌دار (Reefer Containers): ویژه حمل کالاهای فاسدشدنی مانند مواد غذایی و دارو، نیازمند اتصال دائم به برق و نظارت بر دما.
• کانتینرهای کالای خطرناک (Hazardous Cargo Containers): تحت نظارت دقیق مقررات بین‌المللی مانند کد IMDG، با الزاماتی چون جداسازی، برچسب‌گذاری، مستندسازی و بازرسی‌های منظم.
• کانتینرهای خارج از اندازه (Out-of-Gauge Containers): نیازمند تجهیزات خاص برای جابه‌جایی ایمن.
• کانتینرهای خالی (Empty Containers): سازماندهی بر اساس مالکیت و مقصد بعدی، نگهداری در مناطق اختصاصی.
طبق گزارش شرکت WTW، حدود ۶.۵ درصد از کانتینرهای حاوی کالاهای خطرناک به طور نادرست اعلام شده‌اند که این امر خطرات جدی برای ایمنی بنادر ایجاد می‌کند.
الزامات بین‌المللی در نگهداری کالاهای خطرناک
کد بین‌المللی کالاهای خطرناک دریایی (IMDG Code)، تدوین شده توسط سازمان بین‌المللی دریانوردی (IMO)، الزامات جامعی برای حمل و نگهداری این کالاها تعیین کرده است. این الزامات شامل بسته‌بندی مقاوم، برچسب‌گذاری دقیق، تفکیک مواد ناسازگار و انجام بازرسی‌های منظم است. عدم رعایت این استانداردها می‌تواند منجر به حوادثی همچون آتش‌سوزی، نشت مواد سمی و آسیب به محیط‌زیست شود.
بندر شهید رجایی؛ نمونه‌ای از پیامدهای نادیده گرفتن اصول ایمنی
حادثه آتش‌سوزی گسترده در محوطه دپوی کانتینرهای بندر شهید رجایی، که در تیرماه ۱۳۹۹ رخ داد، نمونه‌ای از پیامدهای مدیریت ضعیف کانتینرها بود. تحقیقات نشان داد که علت اصلی حادثه، نگهداری غیراصولی کانتینرهای حاوی مواد خطرناک، برچسب‌گذاری ناقص، و عدم تفکیک مناسب کالاها بوده است. این حادثه علاوه بر وارد آوردن خسارات سنگین به محموله‌ها و تأسیسات بندری، نگرانی‌های جدی درباره مدیریت ایمنی در بنادر کشور ایجاد کرد.
مقایسه استانداردهای جهانی با شرایط بندر رجایی نشان می‌دهد

این حادثه به‌وضوح اهمیت اجرای دقیق استانداردهای بین‌المللی و ارتقای زیرساخت‌های مدیریتی در بنادر کشور را آشکار ساخت.
حرکت به سوی بنادر هوشمند و ایمن
در پاسخ به چالش‌های روزافزون، بسیاری از بنادر دنیا به بهره‌گیری از فناوری‌های نوین روی آورده‌اند:
سیستم‌های ردیابی دیجیتال، مدیریت موجودی مبتنی بر هوش مصنوعی، تجهیزات خودکار جابه‌جایی و سامانه‌های هشداردهنده پیشرفته، نقش مهمی در کاهش ریسک‌ها و افزایش بهره‌وری ایفا می‌کنند.
مدیریت صحیح نگهداری کانتینرها نه تنها تضمین‌کننده ایمنی و کارایی عملیات بندری است، بلکه عاملی کلیدی در حفاظت از محیط‌زیست و پایداری تجارت جهانی به‌شمار می‌آید. تجربه‌های تلخی مانند حادثه بندر شهید رجایی به ما یادآوری می‌کند که بی‌توجهی به الزامات ایمنی می‌تواند بهای سنگینی داشته باشد. اکنون بیش از هر زمان دیگری، بنادر کشور نیازمند به‌روزرسانی فرآیندها، ارتقای زیرساخت‌ها و پایبندی کامل به استانداردهای جهانی هستند.